آیا جنگی فرسایشی بین ایران و اسرائیل در راه است؟

نیروی هوافضای ست فرانتسمان در نشنال اینترست نوشت: پیست‌های اسکیرانی کوه هرمون در بلندی‌های جولان، هر سال به مدت کوتاهی باز می‌شوند. بیستم ژانویه یکی از اسکی بازان اسراییلی با چشمان متحیر شاهد شلیک موشکی از خاک سوریه بر فراز این کوه بود که توسط سپر دفاعی اسراییل هدف قرار گرفت. این یکی از دو شلیک پدافند اسراییل به منظور انهدام موشک ایرانی بود که از خاک سوریه پرتاب شده بود. در ادامه این مطلب آمده است: بالا گرفتن تنش میان ایران و اسراییل در هفته‌های اخیر ناشی از اعلام قصد آمریکا برای خروج از سوریه است که تهدید یک جنگ جدید را تداعی می‌کند. اما اسراییل مدعی است با حمایت آمریکا قادر خواهد بود از نفوذ ایران در سوریه بکاهد و مانع انتقال تسلیحات ایران به حزب‌الله شود. از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه، حملات نادر هوایی در روشنایی روز که اخیرا اسراییل در سوریه ترتیب داد و به دنبال آن عملیات تلافی‌جویانه ایران، از جدیدترین تقابل های ایران و اسراییل بود که به طور آشکار صورت پذیرفت. اما این اقدامات قابل پیش‌بینی نیز بودند. نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل در دسامبر ۲۰۱۷ اعلام کرد که به ایران اجازه نخواهد داد جای پای خود را در سوریه محکم کند و در این کشور پایگاه‌های نظامی بسازد. اسراییل مدام هشدار می‌دهد که ایران باید سوریه را ترک کند. در ماه فوریه ۲۰۱۸ نیز متعاقب حمله پهپاد ایرانی به خاک اسراییل، تل اویو به مواضع ایرانی در سوریه حمله کرد. در ماه می نیز پس از شلیک یک موشک توسط ایران از سوریه به سوی اسراییل، حملات هوایی گسترده‌ای انجام شد. برخی از حملات هوایی اسراییل در عمق خاک سوریه در جاده پالمیرا نزدیک حمص رخ داد. در ماه سپتامبر یک حمله هوایی اسراییل موجب شد که پدافند ارتش سوریه اشتباها یک هواپیمای روسی را سرنگون کند. این اتفاق باعث شد که روسیه پس از سکوت مداوم، به اسراییل درباره این حملات هشدار دهد. روسیه متحد اصلی حکومت بشار اسد است اما خود را مدافع منافع ایران در این کشور نمی‌داند. پس از سقوط هواپیمای روسی، مسکو سیستم دفاعی اس-۳۰۰ را به سوریه تحویل داد و به تندروهای اسراییل هشدار داد که مراقب گام‌های بعدی خود باشند. اسراییل بر موضع ضد ایرانی خود در سوریه بارها تاکید کرده است. در سال ۲۰۱۷ این دولت خبر از انجام صد حمله هوایی داد که این رقم در سال ۲۰۱۸ به دویست حمله رسید. البته یکی از فرماندهان سابق ارتش اسراییل، گادی آیزنکات در مصاحبه با نیویورک‌تایمز مدعی شد که حملات هوایی به طور روزانه انجام شده و دو هزار بمب روی مواضع گروه های نزدیک به ایران در سوریه انداخته شده است. آشکار کردن وسعت عملیات‌ها در سوریه توسط اسراییل، تصویر جدیدی از جنگی ارائه می‌کند که سال‌ها در پشت پرده در حال وقوع بود. در طول جنگ داخلی سوریه، عملیات علیه نیروهای ایرانی که عمدتا به منظور ممانعت از ارسال سلاح به لبنان انجام می‌پذیرفت چندان به چشم نمی‌آمد و تحت تاثیر نبرد حکومت سوریه با داعش بود. به عنوان مثال ۱۴۰۰۰ حمله هوایی علیه داعش در این مدت انجام شد. اکنون جنگ داخلی سوریه در پی توافق روسیه و ترکیه بر آتش‌بس در استان ادلب به پایان رسیده است. با شکست آخرین بازمانده های داعش در حجین، جنگ علیه این گروه نیز در حال پایان پذیرفتن است. بنابراین اتفاقی نیست که پایان جنگ سوریه به برجسته شدن رویارویی میان ایران و اسراییل انجامیده است. پیش از این ایران درگیر حمایت از نیروهای حکومت سوریه در جنگ با مخالفان خود بود. در این مدت اقدام به احداث پایگاه و انبارهای مهمات نیز کرده است. سال گذشته آمریکا تاکید کرد که نیروهای تحت فرمان ایران باید از سوریه خارج شوند. اما ایران به دنبال این است که در پناه پدافند هوایی ارتش سوریه، مواضع خود در سوریه را مستحکم کند. حضور ایران در سوریه بخشی از شبکه وسیع‌تر تقویت مواضع متحدان این کشور در عراق و سوریه است. به عنوان مثال معین الکاظمی یکی از فرماندهان حشدالشعبی عراق گفت که نزاع میان ایران و اسراییل ممکن است حزب‌الله لبنان و نیروهای شیعه عراق را نیز درگیر کند. قیس خزعلی، رهبر شبه‌نظامیان عصائب اهل حق که پیشتر در اسارت آمریکایی‌ها نیز بوده، در دسامبر ۲۰۱۷ از لبنان بازدید کرد. او با حضور در مرز لبنان و اسراییل نشان داد که اختلاف ایران و اسراییل از نظر متحدان ایران یک نبرد منطقه‌ای تلقی می‌شود و نه اختلافی صرفا میان دو دولت خاص. به‌ هلال نفوذ ایران «مسیری به سوی دریا» یا کریدور عراق و سوریه گفته می‌شود. با بیرون آمدن نبرد سوریه از پس پرده، اسراییل آشکارا عملیات‌های نظامی خود علیه ایران را اعلام می‌کند. اسراییل مدعی شده که علی‌رغم هشدار به ارتش سوریه، پدافند این کشور اقدام به دفاع از مواضع ایران کرده که باعث شده اسراییل به این تأسیسات از جمله سیستم دفاعی روسی پانتسیر نیز حمله کند. این حملات موجب شد که سوریه اعلام کند دست به اقدام تلافی‌جویانه خواهد زد و روسیه نیز از این حملات اظهار نگرانی کرده است. باوجود تمام این حملات، میزان تلفات ارتش سوریه و نیروهای ایرانی کم بوده است. میزان آسیب به زیرساخت ایران در سوریه نیز نامعلوم است. حملات اسراییل به انبارهای مهمات، رادارها و مواضع نظامی انجام می‌شود. تصاویر منتشره نشان می‌دهد که میزان صدمات بسیار ناچیز بوده است. پادگان ها و انبارهای مهمات قابل بازسازی هستند. تعداد تلفات نیرو‌های ایرانی نیز بسیار کم گزارش شده است. در پی توافق ایران، روسیه و ترکیه طی نشست‌های متعدد برای پایان دادن به جنگ در سوریه و تصمیم آمریکا به خروج از سوریه و عدم رویارویی با ایران، تلاش اسراییل برای فشار به منظور خارج کردن ایران از سوریه بالا گرفته است. البته مقامات آمریکایی از اقدامات اسراییل علیه ایران حمایت می‌کنند. پیام واشنگتن برای اسراییل این است که در سوریه دستش باز است اما این دست باز به معنای اوج‌گیری جنگ خواهد بود. برخی کشورهای عرب از جمله امارات و بحرین اعلام کرده‌اند که به دنبال بازگشایی سفارت خود در دمشق هستند و سوریه در آستانه بازگشت به اتحادیه عرب است. این یعنی بازگشت ثبات به سوریه و عادی سازی روابط با کشورهایی که ارتباط خود را با دمشق قطع کرده بودند. در این صورت حملات اسراییل نیز تحت نظارت بیشتری قرار خواهد گرفت. ایران احساس می‌کند از نبردهای دهه اخیر با قدرت بیشتری بیرون آمده است. جواد ظریف وزیر امورخارجه ایران بارها از منزوی شدن آمریکا سخن گفته است. به نظر نمی‌رسد ایران از افزایش حملات هوایی اسراییل بیمی داشته باشد. به این ترتیب تصمیم اسراییل برای آشکار کردن حملات خود در خاک سوریه می‌تواند به قماری پیچیده تبدیل شود. هر چه بیشتر بر خروج ایران از سوریه تاکید کند، بیشتر با پرسش‌هایی درباره نحوه تحقق این هدف مواجه خواهد شد. ادامه این روند، جنگی فرسایشی در پی خواهد داشت که با عملیاتی شدن سامانه اس-۳۰۰ توسط روس‌ها و تهدید حکومت اسد به تلافی کردن این اقدامات همراه خواهد بود. چنین جنگی احتمالا موجب دخالت ایران، حزب‌الله و شبه‌نظامیان شیعه عراق و حتی غزه در آن خواهد شد.