بحران مصرف آب در ایلام

آب عنصراصلی حیات، بعد از هوا مهم¬ترین نیاز انسانها است که حیات موجودات و تداوم آنها وابسته به آن است. همانطور که می دانیم ایران کشوری خشک و کم آب است که در جنوب غربی آسیا قرار دارد و بخش اعظم آن را مناطق کم آب دربر گرفته است.
وقوع خشک¬سالی از ویژگی¬های اصلی آب و هوای ایران محسوب می شود که این عامل سبب شده که کشور ایران هم در قلمرو آب و هوایی مرطوب و هم در قلمرو آب و هوایی خشک باشد که نتیجه¬ی این امر وجود نوسان¬های آب و هوایی شدید در مقیاس مختلف زمانی می باشد.
با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب و با توجه به چالش¬های موجود در بخش آب کشور که شامل (خشکسالی های مداوم، رشد روزافزون جمعیت، گسترش صنایع، تغییرات اقلیمی، احداث سد، حفر چاه در دشت های ممنوعه، فعالیتهای توسعه محورانه انسانها) تأمین آب را به یک بحران اساسی تبدیل کرده است.
استان ایلام در غرب کشور و در ناحیه آب و هوایی کوهستانی نیمه گرم و نیمه مرطوب قرار گرفته است. براساس طبقه¬بندی کوپن (دانشمند اتریشی) استان ایلام دارای آب و هوایی نیمه صحرایی است که این آب و هوا حد فاصل آب و هوای صحرایی و مرطوب است.
استان ایلام از شمال با استان کرمانشاه، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از غرب با کشور عراق همسایه است. شمال ایلام دارای اقلیم کوهستانی و زمستان¬های سرد ولی جنوب استان با داشتن دشت های وسیع دارای تابستان¬های گرم است.
کوهستانی بودن ایلام و بارش برف و باران موجب تشکیل رودخانه¬های کوچک و بزرگی شده که منبعی برای آب¬های زیرزمینی، آب آشامیدنی، پرشدن سدها و کار کشاورزی است که منبع اصلی آب رودخانه-های آن از کبیرکوه سرچشمه می گیرد.
یکی دیگر از رودخانه¬هایی که از کبیرکوه سرچشمه می گیرد رود کنجان¬چم است. مهم ترین و پرآب¬ترین رودخانه ایلام رودخانه سیمره است که سرچشمه این رودخانه دامنه¬های غربی الوند در استان همدان و منطقه نهاوند است.
به طورکلی 13رودخانه با ظرفیت 8/1میلیارد مترمکعب آب در سال، در حوزه جغرافیایی ایلام وجود دارد. در استان ایلام تعداد محدودی آبشار وجود دارد که از مهمترین آن¬ها می توان به آبشار هفت آسیاب و ماربره در شهرستان دره شهر و آبشار آما در نزدیکی روستای آما و پشت سد ایلام اشاره کرد.
میزان مصرف آب در استان ایلام:
یکی از مهمترین بخش های مصارف آب در استان ایلام آب شرب است که در کنار آن مصارف کشاورزی و صنعت از مهمترین بخش¬های استفاده از منابع آب به شمار می¬آیند. به طورکلی هر شهروند ایلامی در شبانه روز بیش از 350 لیتر آب مصرف می¬کند.
در حالی که این آمار در کشور150 لیتر است. آمارها نشان میدهد بیش از 50 درصد از جمعیت استان ایلام بیش از 2 برابر الگوی کشوری آب مصرف می¬کنند که این امر زنگ خطری برای استان در فصل تابستان است.
یکی دیگر از دلایل مصرف بالای آب در استان فرسودگی شبکه¬های آبرسانی است که باعث هدررفت آب و نیز افزایش مصرف آب دراستان شده است.بالابودن دمای هوادرتابستان به¬خصوص درشهرستان¬های جنوبی استان باعث شده حجم قابل توجهی از آب مخزن سدهای استان ایلام بدون استفاده به علت دمای بالای هوا تبخیر شود.
از دیگر عوامل در مصرف آب می توان به ایجاد ساختمانهای مسکونی، کارگاه ها، صنایع، فعالیتهای کشاورزی، خانگی، تفریحی، زیست محیطی و مصارف عمومی مانند شهرداری¬ها و سازمان آتش نشانی اشاره کرد.
راهکارهای عملی صرفه جویی و بهینه سازی در مصرف آب:
• ترمیم و بازسازی شبکه های آبرسانی فرسوده
• ترویج فرهنگ صحیح الگوی مصرف
• نصب کولر در سایه و استفاده از سایبان برای آن
• استفاده از آب غیرشرب جهت ساخت و ساز¬های ساختمانی
• جلوگیری از باز بودن دائمی آب هنگام شست وشو
• کاهش جریان آب در هنگام استحمام
• هوشمند کردن فرآیند آبیاری گیاهان
• استفاده از گیاهان و گل¬های مقاوم در برابر کم¬آبی
• استفاده از روش آبیاری قطره¬ای برای آبیاری زمین¬های کشاورزی
• چک کردن دائمی شیرها و اتصالات قسمت¬های مختلف خانه، جهت احتمالات ناشی از نشت آب
• عدم مصرف آب برای شستن خودرو، پیاده رو و حیاط منزل
• اصلاح آب یا بازگردانی آب با هدف جداسازی مواد معلق و آلاینده¬های موجود در آن، جهت استفاده مجدد آب در بخش کشاورزی و صنعت
و همچنین با تولید محصولات ارگانیک و استفاده بیشتر از محصولات مقاوم در برابر خشکسالی می توان بحران آب را به درستی مدیریت نمود.

• راضیه صمیم نیا